„Historię i Utopię” Emila Ciorana miałem na półce już od jakiegoś czasu, książka jest jedną z moich zdobyczy ze zeszłorocznych Wrocławskich Targów Dobrych Książek. Uwiedziony licznymi cytatami autora znalezionymi w Internecie postanowiłem sam zmierzyć się jednym z jego utworów. Przyznam szczerze, że sporo czasu zajęło mi przeczytanie jej od deski do deski. Czy to bardziej kwestia trudnego języka, a może ujęcia tematyki, którą autor porusza w specyficzny, nie koniecznie przyjazny czytelnikowi sposób? Zapraszam do mojej recenzji.
Historia i Utopia: sześć opowiadań rumuńskiego filozofa na wygnaniu
„Historia i Utopia” wydana przez autora na emigracji w Paryżu w 1960 roku to dzieło, które z pewnością wymaga nieco więcej uwagi i refleksji niż przeciętna czytana przeze mnie literatura. Cioran jako filozof i pisarz, zawsze skłaniał się ku pesymizmowi i nihilizmowi, co widać także w tej książce. W sześciu opowiadaniach mierzy się on m in. z oceną pierwotnych instynktów społecznych, uwielbieniem tyranii czy przede wszystkim tytułowym mechanizmem utopii. Opowiadania te, chociaż mogą się zdawać z początku nie bardzo powiązane ze sobą, stanowią całokształt krytycznej wobec zachodniej cywilizacji wizji autora.
Największym atutem „Historii i Utopii” jest bez wątpienia styl pisarski autora. Cioran posługuje się językiem bardzo plastycznym i poetyckim, co sprawia, że czytanie jego książki jest niezwykle przyjemnym doświadczeniem. Oczywiście pod warunkiem, że znamy bardzo dobrze przywoływane przez autora nazwiska autorów rzymskich klasyków i rozumiemy jako tako francuskie wtrącenia. Dla mnie były to dodatkowe elementy, które sprawiały, że czytanie było wielokrotnie przerywane. Nie wszystko w pełni rozumiałem, dlatego dobrze, że na końcu książki znajduje się posłowie. Styl Ciorana może nie odpowiadać każdemu czytelnikowi. Niektórzy mogą uznać go za nieco przesadzony lub wręcz pretensjonalny. Autor czasami wydając swoje sądy jest całkowicie przekonany o swojej racji, wizja filozoficzna prowadzi do udowodnienia pewnego światopoglądu, brakowało mi w niej szerszego spojrzenia.
Opowieść o destrukcji wartości
Głównym tematem przewijającym się przez wszystkie sześć opowiadań jest destrukcja wartości. Owa destrukcja przytaczana jest przez autora w wielu porównaniach, które mają udowodnić, że rozwój nie jest w stanie doprowadzić nas do złotego wieku. Jest to zupełnie inne podejście niż w „Homo deus: krótka historia jutra„. Na pewno czytając „Historię i Utopię” trzeba do niej podejść ze świadomością w jakich realiach historycznych została wydana. Autor nie stroni od oceny „potęgi cywilizacji” opartej o system komunistyczny. Oczywiście łatwo jest być prorokiem ponad 60 lat później, jednak przez całą książkę miałem poczucie, że przez filozofa przemawia spora megalomania: pisarz podejmuje się oceny cywilizacji patrząc na nią z góry. Czy zapomniał, że sam jest jej częścią? Na pewno dzieło takie jak „Historia i Utopia” wymaga wielkiej pisarskiej odwagi i pewnego samouwielbienia.
Emil Cioran: głośna krytyka utopizmu
Co do samej treści, to „Historia i Utopia” jest dziełem bardzo filozoficznym i refleksyjnym. Cioran porusza w niej wiele tematów, takich jak historia, kultura, religia czy polityka, jednakże wszystko to jest ukazane z bardzo pesymistycznej i nihilistycznej perspektywy. Autor przedstawia świat jako miejsce pozbawione sensu i celu, a ludzkość jako gatunek skazany na nieuchronny upadek.
Jednym z największych problemów jakie napotkałem przy czytaniu było odnalezienie się w dynamice prowadzonego przez filozofa monologu. Książka ta może wydać się dla niektórych czytelników nieco chaotyczna i niejasna. Cioran często skacze z tematu na temat, co może być nieco dezorientujące dla osób, które oczekują czytelnej i spójnej narracji. Na pewno byłaby łatwiejsza do odbioru z przypisami, chociaż mogę być skrytykowany za taką ocenę przez fanów literatury filozoficznej. Ja musiałem jednak niektóre dłuższe fragmenty wypowiedzi czytać po kilka razy, aby lepiej zrozumieć przekaz.
Co sprawia, że warto przeczytać „Historia i Utopia”?
„Historia i Utopia” to niezwykle wymagająca lektura, która z pewnością nie jest przeznaczona dla każdego. Jednakże, jeśli jesteście gotowi na filozoficzne rozważania na temat sensu życia i kondycji ludzkości, to naprawdę warto sięgnąć po tę książkę. Niektóre poszczególne myśli Emila Ciorana czy też spostrzeżenia na temat władzy autorytarnej, nas jako społeczeństwa były bardzo inspirujące i sprawiły, że mimo wszystko jest to książka warta uwagi. Na wasze opinie na temat tej książki czekam jak zawsze w komentarzach 🙂
Ocena: 6/10 – Godna uwagi
Historii i utopii jeszcze nie miałem okazji czytać,jednak na pewno sięgnę bo jestem już po pierwszej książce Ciorana: ,,Na szczytach rozpaczy,, która mną wstrząsnęła i po ,,rozmowach,,by lepiej zrozumieć autora.
Dzięki za polecenia, być może pewnego dnia zrecenzuję coś jeszcze Ciorana, pozdrawiam